Thửa đất không có lối đi là thửa đất bị bao bọc bởi các bất động sản khác mà không có lối ra đường công cộng. Người sử dụng đất có quyền yêu cầu chủ sở hữu đất liền kề mở một lối đi hợp lý, có thể phải đền bù hoặc không tùy thuộc vào hoàn cảnh và sự thỏa thuận giữa hai bên.
Điều kiện để yêu cầu xác lập quyền lối đi qua thửa đất liền kề
Việc yêu cầu xác lập quyền lối đi qua thửa đất liền kề là một quyền dân sự được pháp luật công nhận nhằm đảm bảo mọi bất động sản đều có khả năng kết nối với hệ thống giao thông công cộng. Căn cứ Điều 254 Bộ luật Dân sự 2015, điều kiện tiên quyết để một chủ sở hữu được yêu cầu xác lập quyền lối đi qua thửa đất liền kề là bất động sản của họ phải ở trong tình trạng “bị vây bọc”. Tình trạng này được hiểu là thửa đất không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng. Khi đó, chủ sở hữu có quyền yêu cầu chủ sở hữu của bất động sản đang vây bọc dành cho một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.
Khi mở lối đi qua có thể phải đền bù hoặc không phải đền bù
(1) Mở lối đi qua có đền bù, trừ trường hợp các bên thỏa thuận không đền bù
Trường hợp này áp dụng đối với thửa đất phía trong không hình thành từ thửa đất chung với thửa đất phía ngoài; nếu thuộc trường hợp này thì người có đất ở phía trong sẽ phải đền bù cho người có nhà đất phía ngoài theo thỏa thuận của các bên.
(2) Trường hợp mở lối đi qua nhưng không phải đền bù
Trường hợp bất động sản được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong và không phải đền bù.
Thoả thuận xác lập quyền lối đi qua thửa đất liền kề
Thoả thuận là bước đầu tiên và được khuyến khích trong quy trình yêu cầu xác lập quyền lối đi qua thửa đất liền kề. Một thỏa thuận thành công không chỉ giải quyết được vấn đề một cách nhanh chóng, ít tốn kém mà còn duy trì được mối quan hệ tốt đẹp giữa các bên. Việc đạt được một văn bản thỏa thuận rõ ràng là mục tiêu chính của giai đoạn này, tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc cho việc đăng ký và sử dụng lối đi sau này.
Thừa phát lại sẽ ghi nhận lại những thoả thuận về: sơ đồ đo vẽ kỹ thuật phần đất được sử dụng làm lối đi chung, mức đền bù (nếu có), cách thức sử dụng lối đi chung giữa các chủ sử dụng đất liền kề để thống nhất quyền và nghĩa vụ sử dụng lối đi chung ra đường công cộng, xác định rõ quyền lợi và nghĩa vụ các bên để tránh tranh chấp xảy ra sau này. Vi bằng do Thừa phát lại lập là căn cứ pháp lý rõ ràng để giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải hoặc tòa án.

