Di chúc là sự thể hiện ý chí cá nhân về việc định đoạt tài sản của người để lại di sản cho người thừa kế sau khi chết. Pháp luật Việt Nam hiện nay quy định việc này phải được thể hiện dưới dạng văn bản, trong trường hợp cá nhân lập di chúc miệng thì sau đó người làm chứng vẫn phải ghi chép lại ý chí này dưới dạng văn bản. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khách quan, việc bảo quản, giữ gìn di chúc có thể không tốt, dẫn đến việc di chúc bị thất lạc hoặc hư hại.
Điều 642 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về Di chúc bị thất lạc, hư hại. Theo đó, trường hợp người để lại di sản thừa kế đã lập di chúc nhưng kể từ thời điểm mở thừa kế di chúc bị thất lạc, bị hư hại thì việc phân chia di sản thừa kế sẽ được giải quyết như sau:
– Kể từ thời điểm mở thừa kế, nếu bản di chúc bị thất lạc hoặc bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc thì coi như không có di chúc và áp dụng các quy định về thừa kế theo pháp luật.
– Trường hợp di sản chưa chia mà tìm thấy di chúc thì di sản được chia theo di chúc. Thể hiện sự tôn trọng của pháp luật đối với ý chí của người lập di chúc.
– Trong thời hiệu yêu cầu chia di sản, trường hợp di sản đã chia mà tìm thấy di chúc thì phải chia lại di chúc nếu người thừa kế theo di chúc yêu cầu. Quy định này của pháp luật là nhằm bảo đảm tính ổn định dân sự, tránh tốn kém mất thời gian cho những người có liên quan. Bởi vì di sản đã chia theo pháp luật, mặc dù có thể không đúng với ý chí đích thực của người để lại di sản, nhưng những người thừa kế không có ý kiến, đòi hỏi gì thì không cần thiết phải tiến hành chia lại di sản một lần nữa.
Lập di chúc bằng vi bằng
Theo quy định tại khoản 3 Điều 2 Nghị định 08/2020/NĐ-CP, Vi bằng là văn bản ghi nhận sự kiện, hành vi có thật do Thừa phát lại trực tiếp chứng kiến, lập theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Tính pháp lý của vi bằng được quy định theo Khoản 3, Điều 36 Nghị định 08/2020/NĐ-CP: “Vi bằng là nguồn chứng cứ để Tòa án xem xét khi giải quyết vụ việc dân sự và hành chính theo quy định của pháp luật; là căn cứ để thực hiện giao dịch giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật.”
Như vậy, để phòng ngừa sự việc di chúc bị thất lạc, hư hại, người để lại di sản hoàn toàn có thể di chúc bằng việc lập di chúc bằng vi bằng thông qua Văn phòng Thừa phát lại.
Giá trị pháp lý của bản di chúc được lập thông qua việc Lập vi bằng được pháp luật công nhận và đảm bảo tính hợp pháp để thực hiện nguyện vọng về cách phân chia di sản của mình cho người khác sau khi qua đời.
Vi bằng được lưu trữ tại Sở tư pháp và Văn phòng Thừa phát lại giúp phòng ngừa rủi ro thất lạc di chúc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người để lại di sản và những người được hưởng di sản.











