Lập vi bằng ghi nhận việc “chơi họ”

Với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, nhiều cá nhân thực hiện các hoạt động kinh doanh nhằm tìm kiếm nguồn lợi nhuận lớn cho mình nhưng lại chưa tìm được giải pháp nguồn vốn, đặc biệt là việc vay vốn ở các ngân hàng và tổ chức tín dụng còn một số hạn chế như thủ tục phiền hà, cần thế chấp hoặc cầm cố tài sản. Một số khác có đồng vốn nhàn rỗi, nhưng không có nhu cầu kinh doanh, không muốn gửi ngân hàng nhưng vẫn muốn đồng tiền sinh lãi, khi cần lại có thể rút vốn nhanh chứ không bị ràng buộc như hợp đồng vay tài sản. Tất cả những mong muốn nêu trên đều có thể được đáp ứng khi tham gia giao dịch hụi, họ, biêu phường (sau đây gọi chung là họ).

Họ, hụi, biêu, phường được pháp luật thừa nhận và bảo vệ quyền và lợi ích của người tham gia vào năm 2006, tại Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính phủ. Hiện nay, Nghị định 19/2019 đã khắc phục những hạn chế, quy định chi tiết hơn, rõ ràng hơn so với Nghị định 144, sự thống nhất giữa Bộ luật dân sự  2015 và Nghị định 19 đang trở thành cơ sở pháp lí hữu hiệu tác động thời giao dịch dân sự đặc biệt này.

Theo Điều 471 Bộ luật dân sự 2015, hụi, họ, biêu, phường được gọi chung là họ, là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên. Từ đó, ta thấy được theo pháp luật Việt Nam điều chỉnh về quan hệ này thì gọi chung là quan hệ giao dịch họ.

Trong thực tế thì việc tham gia họ gặp rất nhiều rủi ro. Nhất là đối với họ có lãi, một khi rủi ro xảy ra thì kéo theo đó rất nhiều hệ lụy đối với bản thân người tham gia. Vỡ họ không còn là chuyện mới và khi có tranh chấp xảy ra thì kéo theo nhiều tiêu cực, làm ly tán tình thân, phá vỡ hạnh phúc gia đình, nợ nần chồng chất. Có nhiều người vì ham lãi họ cao họ sẵn sàng vay tiền nơi khác về để đầu tư vào họ, họ hốt họ này đắp qua họ kia. Một khi vỡ họ, họ không chỉ mất tiền họ mà họ còn nợ một khoản tiền vay nơi khác nữa. Một số người phải bán tài sản mình hiện có để bù vào khoản nợ đó. Một số người trở nên điêu đứng vì không có tiền trả nợ đành phải chịu ngồi chờ hi vọng sẽ lấy lại được tiền họ từ dây hụi đã bị vỡ đó và chấp nhận mang nợ. Bởi việc tham gia vào một dây họ hoàn toàn dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau giữa các họ viên và chủ họ, không có tài sản thế chấp bảo đảm, nên hầu như ít có sự ràng buộc pháp lý giữa các bên.

Lập vi bằng ghi nhận thoả thuận lập sổ họ, dây họ

Để hạn chế cũng như phòng ngừa rủi ro, những người chơi họ nên yêu cầu Thừa phát lại lập vi bằng ghi nhận việc lập sổ họ, văn bản thỏa thuận về dây họ. Tất cả các thành viên trong dây họ phải tham gia buổi họp và thảo luận để thống nhất đầy đủ các nội dung khi tham gia giao dịch họ. Thừa phát lại sẽ chứng kiến buổi làm việc và lập vi bằng ghi nhận toàn bộ những nội dung về việc việc lập sổ họ, thoả thuận về dây họ, lãi suất trong họ, tổ chức hốt họ,…

Trường hợp vỡ họ, Vi bằng của Thừa phát lại là căn cứ để những người tham gia họ tự bảo vệ quyền lợi của mình bằng cách yêu cầu Tòa án giải quyết, yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố vụ án hình sự  về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạn tài sản.